The Judgment Day II

Verse Indeterminate Saxon

Hwæt! Ic ana sæt      innan bearwe,
mid helme beþeht,      holte tomiddes,
þær þa wæterburnan      swegdon and urnon
on middan gehæge,      eal swa ic secge.

5

Eac þær wynwyrta      weoxon and bleowon
innon þam gemonge      on ænlicum wonge,
and þa wudubeamas      wagedon and swegdon
þurh winda gryre;      wolcn wæs gehrered,
and min earme mod      eal wæs gedrefed.

10

þa ic færinga,      forht and unrot,
þas unhyrlican fers      onhefde mid sange,
eall swylce þu cwæde,      synna gemunde,
lifes leahtra,      and þa langan tid,
þæs dimman cyme      deaðes on eorðan.

15

Ic ondræde me eac      dom þone miclan
for mandædum      minum on eorðan,
and þæt ece ic eac      yrre ondræde me
and synfulra gehwam      æt sylfum gode,
and hu mihtig frea      eall manna cynn

20

todæleð and todemeð      þurh his dihlan miht.
Ic gemunde eac      mærðe drihtnes
and þara haligra      on heofonan rice,
swylce earmsceapenra      yfel and witu.
Ic gemunde þis mid me,      and ic mearn swiðe,

25

and ic murcnigende cwæð,      mode gedrefed:
"Nu ic eow, æddran,      ealle bidde
þæt ge wylspringas      wel ontynan,
hate of hleorum,      recene to tearum,
þænne ic synful slea      swiðe mid fyste,

30

breost mine beate      on gebedstowe,
and minne lichaman      lecge on eorðan
and geearnade sar      ealle ic gecige.
Ic bidde eow      benum nu ða
þæt ge ne wandian      wiht for tearum,

35

ac dreorige hleor      dreccað mid wope
and sealtum dropum      sona ofergeotaþ,
and geopeniað man      ecum drihtne.
Ne þær owiht      inne ne belife
on heortscræfe      heanra gylta,

40

þæt hit ne sy dægcuð,      þæt þæt dihle wæs,
openum wordum      eall abæred,
breostes and tungan      and flæsces swa some.
ðis is an hæl      earmre sauwle
and þam sorgiendum      selest hihta,

45

þæt he wunda her      wope gecyðe
uplicum læce,      se ana mæg
aglidene mod      gode gehælan
and ræplingas      recene onbindan,
ne mid swiðran his      swyþe nele brysan

50

wanhydige mod      wealdend engla,
ne þone wlacan smocan      waces fleaxes
wyle waldend Crist      wætere gedwæscan.
Hu ne gesceop þe se scaþa      scearplice bysne
þe mid Criste wæs      cwylmed on rode,

55

hu micel forstent      and hu mære is
seo soðe hreow      synna and gylta?
Se sceaþa wæs on rode      scyldig and manful,
mid undædum      eall gesymed;
he drihtene swa þeah,      deaðe gehende,

60

his bena bebead      breostgehigdum.
He mid lyt wordum      ac geleaffullum
his hæle begeat      and help recene,
and in gefor      þa ænlican geatu
neorxnawonges      mid nerigende.

65

Ic acsige þe, la,      earme geþanc,
hwi latast þu swa lange,      þæt þu ðe læce ne cyþst,
oððe hwi swigast þu,      synnigu tunge,
nu þu forgifnesse hæfst      gearugne timan,
nu þe ælmihtig      earum atihtum,

70

heofonrices weard,      gehyreð mid lustum?
Ac se dæg cymeð      ðonne demeð god
eorðan ymbhwyrft;      þu ana scealt
gyldan scad wordum      wið scyppend god,
and þam rican frean      riht agyldan.

75

Ic lære þæt þu beo hrædra      mid hreowlicum tearum,
and þæt yrre forfoh      eces deman.
Hwæt ligst þu on horwe      leahtrum afylled,
flæsc, mid synnum?      Hwi ne feormast þu
mid teara gyte      torne synne?

80

Hwi ne bidst þu þe      beþunga and plaster,
lifes læcedomes      æt lifes frean?
Nu þu scealt greotan,      tearas geotan,
þa hwile tima sy      and tid wopes;
nu is halwende      þæt man her wepe

85

and dædbote do      drihtne to willan.
Glæd bið se godes sunu,      gif þu gnorn þrowast
and þe sylfum demst      for synnum on eorðan,
ne heofenes god      henða and gyltas
ofer ænne syþ wrecan wile      ænigum men.

90

Ne scealt þu forhyccan      heaf and wopas
and forgifnesse      gearugne timan.
Gemyne eac on mode,      hu micel is þæt wite
þe þara earmra byð      for ærdædum,
oþþe hu egeslice      and hu andrysne

95

heahþrymme cyningc      her wile deman
anra gehwylcum      be ærdædum,
oþþe hwylce forebeacn      feran onginnað
and Cristes cyme      cyþað on eorðan.
Eall eorðe bifað,      eac swa þa duna

100

dreosað and hreosað,     
and beorga hliðu      bugað and myltað,
and se egeslica sweg      ungerydre sæ
eall manna mod      miclum gedrefeð.
Eal bið eac upheofon     

105

sweart and gesworcen,      swiðe geþuxsað,
deorc and dimhiw,      and dwolma sweart.
þonne stedelease      steorran hreosað,
and seo sunne forswyrcð      sona on morgen,
ne se mona næfð      nanre mihte wiht,

110

þæt he þære nihte      genipu mæge flecgan.
Eac þonne cumað hider      ufon of heofone
deaðbeacnigende tacn,      bregað þa earman;
þonne cumað upplice      eoredheapas,
stiþmægen astyred,      styllað embutan

115

eal engla werod,      ecne behlænað,
ðone mæran metod      mihte and þrymme.
Sitt þonne sigelbeorht      swegles brytta
on heahsetle,      helme beweorðod.
We beoð færinga      him beforan brohte,

120

æghwanum cumene      to his ansyne,
þæt gehwylc underfo     
dom be his dædum      æt drihtne sylfum.
Ic bidde, man, þæt þu gemune      hu micel bið se broga
beforan domsetle      drihtnes þænne;

125

stent hergea mæst      heortleas and earh,
amasod and amarod,      mihtleas, afæred.
þænne samod becumað      of swegles hleo
eall engla werod,      ecne ymtrymmað.
þænne bið geban micel,      and aboden þider

130

eal Adames cnosl      eorðbuendra
þe on foldan wearð      feded æfre
oððe modar gebær      to manlican,
oþþe þa þe wæron      oððe woldon beon
oþþe towearde      geteald wæron awiht.

135

ðonne eallum beoð      ealra gesweotolude
digle geþancas      on þære dægtide,
eal þæt seo heorte      hearmes geþohte
oððe seo tunge      to teonan geclypede
oþþe mannes hand      manes gefremede

140

on þystrum scræfum      þinga on eorðan;
eal þæt hwæne sceamode      scylda on worulde,
þæt he ænigum men      ypte oððe cyðde,
þonne bið eallum      open ætsomne,
gelice alyfed      þæt man lange hæl.

145

Ufenan eall þis      eac byð gefylled
eal uplic lyft      ættrenum lige.
Færð fyr ofer eall,      ne byð þær nan foresteal,
ne him man na ne mæg      miht forwyrnan;
eal þæt us þincð æmtig      eahgemearces

150

under roderes ryne,      readum lige
bið emnes mid þy      eal gefylled.
ðonne fyren lig      blaweð and braslað,
read and reaðe,      ræsct and efesteð,
hu he synfullum      susle gefremme;

155

ne se wrecenda bryne      wile forbugan
oððe ænigum þær      are gefremman,
buton he horwum sy      her afeormad,
and þonne þider cume,      þearle aclænsad.
þonne fela mægða,      folca unrim,

160

heora sinnigan breost      swiðlice beatað
forhte mid fyste      for fyrenlustum.
þær beoð þearfan      and þeodcyningas,
earm and eadig,      ealle beoð afæred;
þær hæfð ane lage      earm and se welega,

165

forðon hi habbað ege      ealle ætsomne.
ðæt reðe flod      ræscet fyre
and biterlice      bærnð ða earman saula,
and heora heortan      horxlice wyrmas,
synscyldigra,      ceorfað and slitað.

170

Ne mæg þær æni man      be agnum gewyrhtum
gedyrstig wesan,      deman gehende,
ac ealle þurhyrnð      oga ætsomne,
breostgehyda      and se bitera wop,
and þær stænt astifad,      stane gelicast,

175

eal arleas heap      yfeles on wenan.
Hwæt dest þu, la, flæsc?      Hwæt dreogest þu nu?
Hwæt miht þu on þa tid      þearfe gewepan?
Wa þe nu, þu þe þeowast      þissere worulde,
and her glæd leofast      on galnysse

180

and þe mid stiðum astyrest      sticelum þæs gælsan!
Hwi ne forhtas þu      fyrene egsan,
and þe sylfum ondræd      swiðlice witu,
ða deoflum geo      drihten geteode,
awyrgedum gastum,      weana to leane?

185

þa oferswiðað      sefan and spræce
manna gehwylces      for micelnysse.
Nænig spræc mæg beon,      spellum areccan
ænegum on eorðan      earmlice witu,
fulle stowa      fyres on grunde,

190

þe wæs in grimmum      susle on helle.
þær synt to sorge      ætsomne gemenged
se þrosma lig      and se þrece gicela,
swiðe hat and ceald      helle tomiddes.
Hwilum þær eagan      ungemetum wepað

195

for þæs ofnes bryne      (eal he is bealuwes full);
hwilum eac þa teþ for miclum cyle      manna þær gryrrað.
þis atule gewrixl      earmsceapene men
on worulda woruld      wendað þær inne
betwyx forsworcenum      sweartum nihtum

200

and weallendes pices      wean and þrosme.
þær nan stefn styreð      butan stearcheard
wop and wanung,      nawiht elles;
ne bið þær ansyn gesewen      ænigre wihte,
butan þara cwelra      þe cwylmað ða earman.

205

Ne bið þær inne      aht gemeted
butan lig and cyle      and laðlic ful;
hy mid nosan ne magon      naht geswæccan
butan unstences      ormætnesse.
þær beoð þa wanigendan      welras gefylde

210

ligspiwelum bryne      laðlices fyres,
and hy wælgrimme      wyrmas slitað
and heora ban gnagað      brynigum tuxlum.
Ufenon eal þis      bið þæt earme breost
mid bitere care      breged and swenced,

215

for hwi fyrngende flæsc      on þas frecnan tid
hym selfum swa fela      synna geworhte,
þæt hit on cweartern      cwylmed wurde,
þær ða atelan synd      ecan witu;
þær leohtes ne leoht      lytel sperca

220

earmum ænig,      ne þær arfæstnes
ne sib ne hopa      ne swige gegladað
ne þara wependra      worn wihte.
Flyhð frofor aweg;      ne bið þær fultum nan
þæt wið þa biteran þing      gebeorh mæge fremman.

225

Ne bið þær ansyn gemet      ænigre blisse,
ac þær bið angryslic      ege and fyrhtu
and sari mod,      swiðlic gristbigtung;
þær bið unrotnes      æghwær wælhreow,
adl and yrre      and æmelnes,

230

and þær synnge eac      sauwle on lige
on blindum scræfe      byrnað and yrnað.
þonne deriende      gedwinað heonone
þysse worulde gefean,      gewitað mid ealle;
þonne druncennes      gedwineð mid wistum,

235

and hleahter and plega      hleapað ætsomne,
and wrænnes eac      gewiteð heonone,
and fæsthafolnes      feor gewiteð,
uncyst onweg      and ælc gælsa
scyldig scyndan      on sceade þonne,

240

and se earma flyhð      uncræftiga slæp
sleac mid sluman      slincan on hinder.
ðonne blindum beseah      biterum ligum
earme on ende      þæt unalyfed is nu;
leofest on life      lað bið þænne,

245

and þæt werige mod      wendað þa gyltas
swiðe mid sorgum      and mid sargunge.
Eala, se bið gesælig      and ofersælig
and on worulda woruld      wihta gesæligost,
se þe mid gesyntum      swylce cwyldas

250

and witu mæg      wel forbugon,
and samod bliðe      on woruld ealle
his þeodne geþeon,      and þonne mot
habban heofonrice;      þæt is hihta mæst.
þær niht ne genimð      næfre þeostrum

255

þæs heofenlican      leohtes sciman;
ne cymð þær sorh ne sar      ne geswenced yld,
ne þær ænig geswinc      æfre gelimpeð,
oððe hunger oþþe þurst      oððe heanlic slæp,
ne bið þær fefur ne adl      ne færlic cwyld,

260

nanes liges gebrasl      ne se laðlica cyle.
Nis þær unrotnes      ne þær æmelnys,
ne hryre ne caru      ne hreoh tintrega,
ne bið þær liget      ne laðlic storm,
winter ne þunerrad      ne wiht cealdes,

265

ne þær hagulscuras      hearde mid snawe,
ne bið þær wædl ne lyre      ne deaðes gryre
ne yrmð ne agnes      ne ænigu gnornung,
ac þær samod ricxað      sib mid spede,
and arfæstnes      and ece god,

270

wuldor and wurðmynt,     
swylce lof and lif      and leoflic geþwærnes.
Ufenan eal þis      ece drihten
him ealra goda gehwylc      glædlice ðenað,
þær a andweard      ealle weorðaþ

275

and fehþ and geblyssað      fæder ætsomne,
wuldraþ and wel hylt,     
fægere frætuað      and freolice lufað
and on heofonsetle      hean geregnað.
His sunu bliðe,      sigores brytta,

280

sylð anra gehwam      ece mede,
heofonlice hyrsta,      þæt is healic gifu,
gemang þam ænlican      engla werode
and þæra haligra      heapum and þreatum.
þær hy beoð geþeode      þeodscipum on gemang

285

betwyx heahfæderas      and halige witegan,
blissiendum modum,      byrgum tomiddes,
þær þa ærendracan synd      ælmihtiges godes,
and betweoh rosena      reade heapas,
þær symle scinað.     

290

þær þæra hwittra      hwyrfð mædenheap,
blostmum behangen,      beorhtost wereda,
þe ealle læt      ænlicu godes drut,
seo frowe þe us      frean acende,
metod on moldan,      meowle seo clæne.

295

þæt is Maria,      mædena selast;
heo let þurh þa scenan      scinendan ricu,
gebletsodost ealra,      þæs breman fæder,
betweox fæder and sunu,      freolicum werede,
and betwyx þære ecan      uplicum sibbe

300

rice rædwitan,      rodera weardas.
Hwæt mæg beon heardes      her on life,
gif þu wille secgan      soð þæm ðe frineð,
wið þam þu mote      gemang þam werode
eardian unbleoh      on ecnesse,

305

and on upcundra      eadegum setlum
brucan bliðnesse      butan ende forð?"