Book 6
Chapter 3
|
1
sugrīvasya vacaḥ śrutvā hetumat paramārthavit pratijagrāha kākutstho hanūmantam athābravīt 2 tarasā setubandhena sāgarocchoṣaṇena vā sarvathā susamartho 'smi sāgarasyāsya laṅghane 3 kati durgāṇi durgāyā laṅkāyās tad bravīhi me jñātum icchāmi tat sarvaṃ darśanād iva vānara 4 balasya parimāṇaṃ ca dvāradurgakriyām api gupti karma ca laṅkāyā rakṣasāṃ sadanāni ca 5 yathāsukhaṃ yathāvac ca laṅkāyām asi dṛṣṭavān saram ācakṣva tattvena sarvathā kuśalo hy asi 6 śrutvā rāmasya vacanaṃ hanūmān mārutātmajaḥ vākyaṃ vākyavidāṃ śreṣṭho rāmaṃ punar athābravīt 7 śrūyatāṃ sarvam ākhyāsye durgakarmavidhānataḥ guptā purī yathā laṅkā rakṣitā ca yathā balaiḥ 8 parāṃ samṛddhiṃ laṅkāyāḥ sāgarasya ca bhīmatām vibhāgaṃ ca balaughasya nirdeśaṃ vāhanasya ca 9 prahṛṣṭā muditā laṅkā mattadvipasamākulā mahatī rathasaṃpūrṇā rakṣogaṇasamākulā 10 dṛḍhabaddhakavāṭāni mahāparighavanti ca dvārāṇi vipulāny asyāś catvāri sumahānti ca 11 vapreṣūpalayantrāṇi balavanti mahānti ca āgataṃ parasainyaṃ tais tatra pratinivāryate 12 dvāreṣu saṃskṛtā bhīmāḥ kālāyasamayāḥ śitāḥ śataśo rocitā vīraiḥ śataghnyo rakṣasāṃ gaṇaiḥ 13 sauvarṇaś ca mahāṃs tasyāḥ prākāro duṣpradharṣaṇaḥ maṇividrumavaidūryamuktāvicaritāntaraḥ 14 sarvataś ca mahābhīmāḥ śītatoyā mahāśubhāḥ agādhā grāhavatyaś ca parikhā mīnasevitāḥ 15 dvāreṣu tāsāṃ catvāraḥ saṃkramāḥ paramāyatāḥ yantrair upetā bahubhir mahadbhir dṛḍhasaṃdhibhiḥ 16 trāyante saṃkramās tatra parasainyāgame sati yantrais tair avakīryante parikhāsu samantataḥ 17 ekas tv akampyo balavān saṃkramaḥ sumahādṛḍhaḥ kāñcanair bahubhiḥ stambhair vedikābhiś ca śobhitaḥ 18 svayaṃ prakṛtisaṃpanno yuyutsū rāma rāvaṇaḥ utthitaś cāpramattaś ca balānām anudarśane 19 laṅkā purī nirālambā devadurgā bhayāvahā nādeyaṃ pārvataṃ vanyaṃ kṛtrimaṃ ca caturvidham 20 sthitā pāre samudrasya dūrapārasya rāghava naupathaś cāpi nāsty atra nirādeśaś ca sarvataḥ 21 śailāgre racitā durgā sā pūr devapuropamā vājivāraṇasaṃpūrṇā laṅkā paramadurjayā 22 parighāś ca śataghnyaś ca yantrāṇi vividhāni ca śobhayanti purīṃ laṅkāṃ rāvaṇasya durātmanaḥ 23 ayutaṃ rakṣasām atra paścimadvāram āśritam śūlahastā durādharṣāḥ sarve khaḍgāgrayodhinaḥ 24 niyutaṃ rakṣasām atra dakṣiṇadvāram āśritam caturaṅgeṇa sainyena yodhās tatrāpy anuttamāḥ 25 prayutaṃ rakṣasām atra pūrvadvāraṃ samāśritam carmakhaḍgadharāḥ sarve tathā sarvāstrakovidāḥ 26 arbudaṃ rakṣasām atra uttaradvāram āśritam rathinaś cāśvavāhāś ca kulaputrāḥ supūjitāḥ 27 śataṃ śatasahasrāṇāṃ madhyamaṃ gulmam āśritam yātudhānā durādharṣāḥ sāgrakoṭiś ca rakṣasām 28 te mayā saṃkramā bhagnāḥ parikhāś cāvapūritāḥ dagdhā ca nagarī laṅkā prākārāś cāvasāditāḥ 29 yena kena tu mārgeṇa tarāma varuṇālayam hateti nagarī laṅkāṃ vānarair avadhāryatām 30 aṅgado dvivido maindo jāmbavān panaso nalaḥ nīlaḥ senāpatiś caiva balaśeṣeṇa kiṃ tava 31 plavamānā hi gatvā tāṃ rāvaṇasya mahāpurīm saprakārāṃ sabhavanām ānayiṣyanti maithilīm 32 evam ājñāpaya kṣipraṃ balānāṃ sarvasaṃgraham muhūrtena tu yuktena prasthānam abhirocaya |
1
सुग्रीवस्य वचः शरुत्वा हेतुमत परमार्थवित परतिजग्राह काकुत्स्थॊ हनूमन्तम अथाब्रवीत 2 तरसा सेतुबन्धेन सागरॊच्छॊषणेन वा सर्वथा सुसमर्थॊ ऽसमि सागरस्यास्य लङ्घने 3 कति दुर्गाणि दुर्गाया लङ्कायास तद बरवीहि मे जञातुम इच्छामि तत सर्वं दर्शनाद इव वानर 4 बलस्य परिमाणं च दवारदुर्गक्रियाम अपि गुप्ति कर्म च लङ्काया रक्षसां सदनानि च 5 यथासुखं यथावच च लङ्कायाम असि दृष्टवान सरम आचक्ष्व तत्त्वेन सर्वथा कुशलॊ हय असि 6 शरुत्वा रामस्य वचनं हनूमान मारुतात्मजः वाक्यं वाक्यविदां शरेष्ठॊ रामं पुनर अथाब्रवीत 7 शरूयतां सर्वम आख्यास्ये दुर्गकर्मविधानतः गुप्ता पुरी यथा लङ्का रक्षिता च यथा बलैः 8 परां समृद्धिं लङ्कायाः सागरस्य च भीमताम विभागं च बलौघस्य निर्देशं वाहनस्य च 9 परहृष्टा मुदिता लङ्का मत्तद्विपसमाकुला महती रथसंपूर्णा रक्षॊगणसमाकुला 10 दृढबद्धकवाटानि महापरिघवन्ति च दवाराणि विपुलान्य अस्याश चत्वारि सुमहान्ति च 11 वप्रेषूपलयन्त्राणि बलवन्ति महान्ति च आगतं परसैन्यं तैस तत्र परतिनिवार्यते 12 दवारेषु संस्कृता भीमाः कालायसमयाः शिताः शतशॊ रॊचिता वीरैः शतघ्न्यॊ रक्षसां गणैः 13 सौवर्णश च महांस तस्याः पराकारॊ दुष्प्रधर्षणः मणिविद्रुमवैदूर्यमुक्ताविचरितान्तरः 14 सर्वतश च महाभीमाः शीततॊया महाशुभाः अगाधा गराहवत्यश च परिखा मीनसेविताः 15 दवारेषु तासां चत्वारः संक्रमाः परमायताः यन्त्रैर उपेता बहुभिर महद्भिर दृढसंधिभिः 16 तरायन्ते संक्रमास तत्र परसैन्यागमे सति यन्त्रैस तैर अवकीर्यन्ते परिखासु समन्ततः 17 एकस तव अकम्प्यॊ बलवान संक्रमः सुमहादृढः काञ्चनैर बहुभिः सतम्भैर वेदिकाभिश च शॊभितः 18 सवयं परकृतिसंपन्नॊ युयुत्सू राम रावणः उत्थितश चाप्रमत्तश च बलानाम अनुदर्शने 19 लङ्का पुरी निरालम्बा देवदुर्गा भयावहा नादेयं पार्वतं वन्यं कृत्रिमं च चतुर्विधम 20 सथिता पारे समुद्रस्य दूरपारस्य राघव नौपथश चापि नास्त्य अत्र निरादेशश च सर्वतः 21 शैलाग्रे रचिता दुर्गा सा पूर देवपुरॊपमा वाजिवारणसंपूर्णा लङ्का परमदुर्जया 22 परिघाश च शतघ्न्यश च यन्त्राणि विविधानि च शॊभयन्ति पुरीं लङ्कां रावणस्य दुरात्मनः 23 अयुतं रक्षसाम अत्र पश्चिमद्वारम आश्रितम शूलहस्ता दुराधर्षाः सर्वे खड्गाग्रयॊधिनः 24 नियुतं रक्षसाम अत्र दक्षिणद्वारम आश्रितम चतुरङ्गेण सैन्येन यॊधास तत्राप्य अनुत्तमाः 25 परयुतं रक्षसाम अत्र पूर्वद्वारं समाश्रितम चर्मखड्गधराः सर्वे तथा सर्वास्त्रकॊविदाः 26 अर्बुदं रक्षसाम अत्र उत्तरद्वारम आश्रितम रथिनश चाश्ववाहाश च कुलपुत्राः सुपूजिताः 27 शतं शतसहस्राणां मध्यमं गुल्मम आश्रितम यातुधाना दुराधर्षाः साग्रकॊटिश च रक्षसाम 28 ते मया संक्रमा भग्नाः परिखाश चावपूरिताः दग्धा च नगरी लङ्का पराकाराश चावसादिताः 29 येन केन तु मार्गेण तराम वरुणालयम हतेति नगरी लङ्कां वानरैर अवधार्यताम 30 अङ्गदॊ दविविदॊ मैन्दॊ जाम्बवान पनसॊ नलः नीलः सेनापतिश चैव बलशेषेण किं तव 31 पलवमाना हि गत्वा तां रावणस्य महापुरीम सप्रकारां सभवनाम आनयिष्यन्ति मैथिलीम 32 एवम आज्ञापय कषिप्रं बलानां सर्वसंग्रहम मुहूर्तेन तु युक्तेन परस्थानम अभिरॊचय |