Book 2
Chapter 73
|
1
tataḥ prabhātasamaye divase 'tha caturdaśe sametya rājakartāro bharataṃ vākyam abruvan 2 gato daśarathaḥ svargaṃ yo no gurutaro guruḥ rāmaṃ pravrājya vai jyeṣṭhaṃ lakṣmaṇaṃ ca mahābalam 3 tvam adya bhava no rājā rājaputra mahāyaśaḥ saṃgatyā nāparādhnoti rājyam etad anāyakam 4 ābhiṣecanikaṃ sarvam idam ādāya rāghava pratīkṣate tvāṃ svajanaḥ śreṇayaś ca nṛpātmaja 5 rājyaṃ gṛhāṇa bharata pitṛpaitāmahaṃ mahat abhiṣecaya cātmānaṃ pāhi cāsmān nararṣabha 6 ābhiṣecanikaṃ bhāṇḍaṃ kṛtvā sarvaṃ pradakṣiṇam bharatas taṃ janaṃ sarvaṃ pratyuvāca dhṛtavrataḥ 7 jyeṣṭhasya rājatā nityam ucitā hi kulasya naḥ naivaṃ bhavanto māṃ vaktum arhanti kuśalā janāḥ 8 rāmaḥ pūrvo hi no bhrātā bhaviṣyati mahīpatiḥ ahaṃ tv araṇye vatsyāmi varṣāṇi nava pañca ca 9 yujyatāṃ mahatī senā caturaṅgamahābalā ānayiṣyāmy ahaṃ jyeṣṭhaṃ bhrātaraṃ rāghavaṃ vanāt 10 ābhiṣecanikaṃ caiva sarvam etad upaskṛtam puraskṛtya gamiṣyāmi rāmahetor vanaṃ prati 11 tatraiva taṃ naravyāghram abhiṣicya puraskṛtam āneṣyāmi tu vai rāmaṃ havyavāham ivādhvarāt 12 na sakāmā kariṣyāmi svam imāṃ mātṛgandhinīm vane vatsyāmy ahaṃ durge rāmo rājā bhaviṣyati 13 kriyatāṃ śilpibhiḥ panthāḥ samāni viṣamāṇi ca rakṣiṇaś cānusaṃyāntu pathi durgavicārakāḥ 14 evaṃ saṃbhāṣamāṇaṃ taṃ rāmahetor nṛpātmajam pratyuvāca janaḥ sarvaḥ śrīmadvākyam anuttamam 15 evaṃ te bhāṣamāṇasya padmā śrīr upatiṣṭhatām yas tvaṃ jyeṣṭhe nṛpasute pṛthivīṃ dātum icchasi 16 anuttamaṃ tad vacanaṃ nṛpātmaja; prabhāṣitaṃ saṃśravaṇe niśamya ca praharṣajās taṃ prati bāṣpabindavo; nipetur āryānananetrasaṃbhavāḥ 17 ūcus te vacanam idaṃ niśamya hṛṣṭāḥ; sāmātyāḥ sapariṣado viyātaśokāḥ panthānaṃ naravarabhaktimāñ janaś ca; vyādiṣṭas tava vacanāc ca śilpivargaḥ |
1
ततः परभातसमये दिवसे ऽथ चतुर्दशे समेत्य राजकर्तारॊ भरतं वाक्यम अब्रुवन 2 गतॊ दशरथः सवर्गं यॊ नॊ गुरुतरॊ गुरुः रामं परव्राज्य वै जयेष्ठं लक्ष्मणं च महाबलम 3 तवम अद्य भव नॊ राजा राजपुत्र महायशः संगत्या नापराध्नॊति राज्यम एतद अनायकम 4 आभिषेचनिकं सर्वम इदम आदाय राघव परतीक्षते तवां सवजनः शरेणयश च नृपात्मज 5 राज्यं गृहाण भरत पितृपैतामहं महत अभिषेचय चात्मानं पाहि चास्मान नरर्षभ 6 आभिषेचनिकं भाण्डं कृत्वा सर्वं परदक्षिणम भरतस तं जनं सर्वं परत्युवाच धृतव्रतः 7 जयेष्ठस्य राजता नित्यम उचिता हि कुलस्य नः नैवं भवन्तॊ मां वक्तुम अर्हन्ति कुशला जनाः 8 रामः पूर्वॊ हि नॊ भराता भविष्यति महीपतिः अहं तव अरण्ये वत्स्यामि वर्षाणि नव पञ्च च 9 युज्यतां महती सेना चतुरङ्गमहाबला आनयिष्याम्य अहं जयेष्ठं भरातरं राघवं वनात 10 आभिषेचनिकं चैव सर्वम एतद उपस्कृतम पुरस्कृत्य गमिष्यामि रामहेतॊर वनं परति 11 तत्रैव तं नरव्याघ्रम अभिषिच्य पुरस्कृतम आनेष्यामि तु वै रामं हव्यवाहम इवाध्वरात 12 न सकामा करिष्यामि सवम इमां मातृगन्धिनीम वने वत्स्याम्य अहं दुर्गे रामॊ राजा भविष्यति 13 करियतां शिल्पिभिः पन्थाः समानि विषमाणि च रक्षिणश चानुसंयान्तु पथि दुर्गविचारकाः 14 एवं संभाषमाणं तं रामहेतॊर नृपात्मजम परत्युवाच जनः सर्वः शरीमद्वाक्यम अनुत्तमम 15 एवं ते भाषमाणस्य पद्मा शरीर उपतिष्ठताम यस तवं जयेष्ठे नृपसुते पृथिवीं दातुम इच्छसि 16 अनुत्तमं तद वचनं नृपात्मज; परभाषितं संश्रवणे निशम्य च परहर्षजास तं परति बाष्पबिन्दवॊ; निपेतुर आर्यानननेत्रसंभवाः 17 ऊचुस ते वचनम इदं निशम्य हृष्टाः; सामात्याः सपरिषदॊ वियातशॊकाः पन्थानं नरवरभक्तिमाञ जनश च; वयादिष्टस तव वचनाच च शिल्पिवर्गः |