Book 1
Chapter 65
|
1
tataḥ prabhāte vimale kṛtakarmā narādhipaḥ viśvāmitraṃ mahātmānam ājuhāva sarāghavam 2 tam arcayitvā dharmātmā śāstradṛṣṭtena karmaṇā rāghavau ca mahātmānau tadā vākyam uvāca ha 3 bhagavan svāgataṃ te 'stu kiṃ karomi tavānagha bhavān ājñāpayatu mām ājñāpyo bhavatā hy aham 4 evam uktaḥ sa dharmātmā janakena mahātmanā pratyuvāca munir vīraṃ vākyaṃ vākyaviśāradaḥ 5 putrau daśarathasyemau kṣatriyau lokaviśrutau draṣṭukāmau dhanuḥ śreṣṭhaṃ yad etat tvayi tiṣṭhati 6 etad darśaya bhadraṃ te kṛtakāmau nṛpātmajau darśanād asya dhanuṣo yatheṣṭaṃ pratiyāsyataḥ 7 evam uktas tu janakaḥ pratyuvāca mahāmunim śrūyatām asya dhanuṣo yad artham iha tiṣṭhati 8 devarāta iti khyāto nimeḥ ṣaṣṭho mahīpatiḥ nyāso 'yaṃ tasya bhagavan haste datto mahātmanā 9 dakṣayajñavadhe pūrvaṃ dhanur āyamya vīryavān rudras tu tridaśān roṣāt salilam idam abravīt 10 yasmād bhāgārthino bhāgān nākalpayata me surāḥ varāṅgāni mahārhāṇi dhanuṣā śātayāmi vaḥ 11 tato vimanasaḥ sarve devā vai munipuṃgava prasādayanti deveśaṃ teṣāṃ prīto 'bhavad bhavaḥ 12 prītiyuktaḥ sa sarveṣāṃ dadau teṣāṃ mahātmanām 13 tad etad devadevasya dhanūratnaṃ mahātmanaḥ nyāsabhūtaṃ tadā nyastam asmākaṃ pūrvake vibho 14 atha me kṛṣataḥ kṣetraṃ lāṅgalād utthitā mama kṣetraṃ śodhayatā labdhvā nāmnā sīteti viśrutā 15 bhūtalād utthitā sā tu vyavardhata mamātmajā vīryaśulketi me kanyā sthāpiteyam ayonijā 16 bhūtalād utthitāṃ tāṃ tu vardhamānāṃ mamātmajām varayām āsur āgamya rājāno munipuṃgava 17 teṣāṃ varayatāṃ kanyāṃ sarveṣāṃ pṛthivīkṣitām vīryaśulketi bhagavan na dadāmi sutām aham 18 tataḥ sarve nṛpatayaḥ sametya munipuṃgava mithilām abhyupāgamya vīryaṃ jijñāsavas tadā 19 teṣāṃ jijñāsamānānāṃ vīryaṃ dhanur upāhṛtam na śekur grahaṇe tasya dhanuṣas tolane 'pi vā 20 teṣāṃ vīryavatāṃ vīryam alpaṃ jñātvā mahāmune pratyākhyātā nṛpatayas tan nibodha tapodhana 21 tataḥ paramakopena rājāno munipuṃgava arundhan mithilāṃ sarve vīryasaṃdeham āgatāḥ 22 ātmānam avadhūtaṃ te vijñāya munipuṃgava roṣeṇa mahatāviṣṭāḥ pīḍayan mithilāṃ purīm 23 tataḥ saṃvatsare pūrṇe kṣayaṃ yātāni sarvaśaḥ sādhanāni munireṣṭha tato 'haṃ bhṛśaduḥkhitaḥ 24 tato devagaṇān sarvāṃs tapasāhaṃ prasādayam daduś ca paramaprītāś caturaṅgabalaṃ surāḥ 25 tato bhagnā nṛpatayo hanyamānā diśo yayuḥ avīryā vīryasaṃdigdhā sāmātyāḥ pāpakāriṇaḥ 26 tad etan muniśārdūla dhanuḥ paramabhāsvaram rāmalakṣmaṇayoś cāpi darśayiṣyāmi suvrata 27 yady asya dhanuṣo rāmaḥ kuryād āropaṇaṃ mune sutām ayonijāṃ sītāṃ dadyāṃ dāśarather aham |
1
ततः परभाते विमले कृतकर्मा नराधिपः विश्वामित्रं महात्मानम आजुहाव सराघवम 2 तम अर्चयित्वा धर्मात्मा शास्त्रदृष्ट्तेन कर्मणा राघवौ च महात्मानौ तदा वाक्यम उवाच ह 3 भगवन सवागतं ते ऽसतु किं करॊमि तवानघ भवान आज्ञापयतु माम आज्ञाप्यॊ भवता हय अहम 4 एवम उक्तः स धर्मात्मा जनकेन महात्मना परत्युवाच मुनिर वीरं वाक्यं वाक्यविशारदः 5 पुत्रौ दशरथस्येमौ कषत्रियौ लॊकविश्रुतौ दरष्टुकामौ धनुः शरेष्ठं यद एतत तवयि तिष्ठति 6 एतद दर्शय भद्रं ते कृतकामौ नृपात्मजौ दर्शनाद अस्य धनुषॊ यथेष्टं परतियास्यतः 7 एवम उक्तस तु जनकः परत्युवाच महामुनिम शरूयताम अस्य धनुषॊ यद अर्थम इह तिष्ठति 8 देवरात इति खयातॊ निमेः षष्ठॊ महीपतिः नयासॊ ऽयं तस्य भगवन हस्ते दत्तॊ महात्मना 9 दक्षयज्ञवधे पूर्वं धनुर आयम्य वीर्यवान रुद्रस तु तरिदशान रॊषात सलिलम इदम अब्रवीत 10 यस्माद भागार्थिनॊ भागान नाकल्पयत मे सुराः वराङ्गानि महार्हाणि धनुषा शातयामि वः 11 ततॊ विमनसः सर्वे देवा वै मुनिपुंगव परसादयन्ति देवेशं तेषां परीतॊ ऽभवद भवः 12 परीतियुक्तः स सर्वेषां ददौ तेषां महात्मनाम 13 तद एतद देवदेवस्य धनूरत्नं महात्मनः नयासभूतं तदा नयस्तम अस्माकं पूर्वके विभॊ 14 अथ मे कृषतः कषेत्रं लाङ्गलाद उत्थिता मम कषेत्रं शॊधयता लब्ध्वा नाम्ना सीतेति विश्रुता 15 भूतलाद उत्थिता सा तु वयवर्धत ममात्मजा वीर्यशुल्केति मे कन्या सथापितेयम अयॊनिजा 16 भूतलाद उत्थितां तां तु वर्धमानां ममात्मजाम वरयाम आसुर आगम्य राजानॊ मुनिपुंगव 17 तेषां वरयतां कन्यां सर्वेषां पृथिवीक्षिताम वीर्यशुल्केति भगवन न ददामि सुताम अहम 18 ततः सर्वे नृपतयः समेत्य मुनिपुंगव मिथिलाम अभ्युपागम्य वीर्यं जिज्ञासवस तदा 19 तेषां जिज्ञासमानानां वीर्यं धनुर उपाहृतम न शेकुर गरहणे तस्य धनुषस तॊलने ऽपि वा 20 तेषां वीर्यवतां वीर्यम अल्पं जञात्वा महामुने परत्याख्याता नृपतयस तन निबॊध तपॊधन 21 ततः परमकॊपेन राजानॊ मुनिपुंगव अरुन्धन मिथिलां सर्वे वीर्यसंदेहम आगताः 22 आत्मानम अवधूतं ते विज्ञाय मुनिपुंगव रॊषेण महताविष्टाः पीडयन मिथिलां पुरीम 23 ततः संवत्सरे पूर्णे कषयं यातानि सर्वशः साधनानि मुनिरेष्ठ ततॊ ऽहं भृशदुःखितः 24 ततॊ देवगणान सर्वांस तपसाहं परसादयम ददुश च परमप्रीताश चतुरङ्गबलं सुराः 25 ततॊ भग्ना नृपतयॊ हन्यमाना दिशॊ ययुः अवीर्या वीर्यसंदिग्धा सामात्याः पापकारिणः 26 तद एतन मुनिशार्दूल धनुः परमभास्वरम रामलक्ष्मणयॊश चापि दर्शयिष्यामि सुव्रत 27 यद्य अस्य धनुषॊ रामः कुर्याद आरॊपणं मुने सुताम अयॊनिजां सीतां दद्यां दाशरथेर अहम |