Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[वै] नगॊत्तमं परस्रवणैर उपेतं; दिशां गजैः किंनरपक्षिभिश च सुखं निवासं जहतां हि तेषां; न परीतिर आसीद भरतर्षभाणाम 2 ततस तु तेषां पुनर एव हर्षः; कैलासम आलॊक्य महान बभूव कुबेर कान्तं भरतर्षभाणां; महीधरं वारिधरप्रकाशम 3 समुच्छ्रयान पर्वतसंनिरॊधान; गॊष्ठान गिरीणां गिरिसेतुमालाः बहून परपातांश च समीक्ष्य वीराः; सथलानि निम्नानि च तत्र तत्र 4 तथैव चान्यानि महावनानि; मृगद्विजानेकप सेवितानि आलॊकयन्तॊ ऽभिययुः परतीतास; ते धन्विनः खड्गधरा नराग्र्याः 5 वनानि रम्याणि सरांसि नद्यॊ; गुहा गिरीणां गिरिगह्वराणि एते निवासाः सततं बभूवुर; निशानिशं पराप्य नरर्षभाणाम 6 ते दुर्ग वासं बहुधा निरुष्य; वयतीत्य कैलासम अचिन्त्यरूपम आसेदुर अत्यर्थ मनॊरमं वै; तम आश्रमाग्र्यं वृषपर्वणस ते 7 समेत्य राज्ञा वृषपर्वणस ते; परत्यर्चितास तेन च वीतमॊहाः शशंसिरे विस्तरशः परवासं; शिवं यथावद वृषपर्वणस ते 8 सुखॊषितास तत्र त एकरात्रं; पुण्याश्रमे देवमहर्षिजुष्टे अभ्याययुस ते बदरीं विशालां; सुखेन वीराः पुनर एव वासम 9 ऊषुस ततस तत्र महानुभावा; नारायण सथानगता नराग्र्याः कुबेर कान्तां नलिनीं विशॊकाः; संपश्यमानाः सुरसिद्धजुष्टाम 10 तां चाथ दृष्ट्वा नलिनीं विशॊकाः; पाण्डॊः सुताः सर्वनरप्रवीराः ते रेमिरे नन्दनवासम एत्य; दविजर्षयॊ वीतभया यथैव 11 ततः करमेणॊपययुर नृवीरा; यथागतेनैव पथा समग्राः विहृत्य मासं सुखिनॊ बदर्यां; किरात राज्ञॊ विषयं सुबाहॊः 12 चीनांस तुखारान दरदान सदार्वान; देशान कुणिन्दस्य च भूरि रत्नान अतीत्य दुर्गं हिमवत्प्रदेशं; पुरं सुबाहॊर ददृशुर नृवीराः 13 शरुत्वा च तान पार्थिव पुत्रपौत्रान; पराप्तान सुबाहुर विषये समग्रान परत्युद्ययौ परीतियुतः स राजा; तं चाभ्यनन्दन वृषभाः कुरूणाम 14 समेत्य राज्ञा तु सुबाहुना ते; सूतैर विशॊक परमुखैश च सर्वैः सहेन्द्रसेनैः परिचारकैश च; पौरॊगवैर ये च महानसस्थाः 15 सुखॊषितास तत्र त एकरात्रं; सुतान उपादाय रथांश च सर्वान घटॊत्कचं सानुचरं विसृज्य; ततॊ ऽभययुर यामुनम अद्रिराजम 16 तस्मिन गिरौ परस्रवणॊपपन्ने; हिमॊत्तरीयारुण पाण्डुसानौ विशाख यूपं समुपेत्य चक्रुस; तदा निवासं पुरुषप्रवीराः 17 वराहनानामृगपक्षिजुष्टं; महद वनं चैत्ररथ परकाशम शिवेन यात्वा मृगया परधानाः; संवत्सरं तत्र वने विजह्रुः 18 तत्राससादातिबलं भुजंगं; कषुधार्दितं मृत्युम इवॊग्ररूपम वृकॊदरः पर्वत कन्दरायां; विषादमॊहव्यथितान्तर आत्मा 19 दवीपॊ ऽभवद यत्र वृकॊदरस्य; युधिष्ठिरॊ धर्मभृतां वरिष्ठः अमॊक्षयद यस तम अनन्त तेजा; गराहेण संवेष्ठित सर्वगात्रम 20 ते दवादशं वर्षम अथॊपयान्तं; वने विहर्तुं कुरवः परतीताः तस्माद वनाच चैत्ररथ परकाशाच; छरिया जवलन्तस तपसा च युक्ताः 21 ततश च यात्वा मरुधन्व पार्श्वं; सदा धनुर्वेद रतिप्रधानाः सरस्वतीम एत्य निवासकामाः; सरस ततॊ दवैतवनं परतीयुः 22 समीक्ष्य तान दैतवने निविष्टान; निवासिनस तत्र ततॊ ऽभिजग्मुः तपॊ दमाचार समाधियुक्तास; तृणॊद पात्राहरणाश्म कुट्टाः 23 पलक्षाक्ष रौहीतक वेतसाश च; सनुहा बदर्यः खदिराः शिरीषाः बिल्वेङ्गुदाः पीलु शमी करीराः; सरस्वती तीररुहा बभूवुः 24 तां यक्षगन्धर्वमहर्षिकान्ताम; आयाग भूताम इव देवतानाम सरस्वतीं परीतियुताश चरन्तः; सुखं विजह्रुर नरदेव पुत्राः |
1
[vai] nagottamaṃ prasravaṇair upetaṃ; diśāṃ gajaiḥ kiṃnarapakṣibhiś ca sukhaṃ nivāsaṃ jahatāṃ hi teṣāṃ; na prītir āsīd bharatarṣabhāṇām 2 tatas tu teṣāṃ punar eva harṣaḥ; kailāsam ālokya mahān babhūva kubera kāntaṃ bharatarṣabhāṇāṃ; mahīdharaṃ vāridharaprakāśam 3 samucchrayān parvatasaṃnirodhān; goṣṭhān girīṇāṃ girisetumālāḥ bahūn prapātāṃś ca samīkṣya vīrāḥ; sthalāni nimnāni ca tatra tatra 4 tathaiva cānyāni mahāvanāni; mṛgadvijānekapa sevitāni ālokayanto 'bhiyayuḥ pratītās; te dhanvinaḥ khaḍgadharā narāgryāḥ 5 vanāni ramyāṇi sarāṃsi nadyo; guhā girīṇāṃ girigahvarāṇi ete nivāsāḥ satataṃ babhūvur; niśāniśaṃ prāpya nararṣabhāṇām 6 te durga vāsaṃ bahudhā niruṣya; vyatītya kailāsam acintyarūpam āsedur atyartha manoramaṃ vai; tam āśramāgryaṃ vṛṣaparvaṇas te 7 sametya rājñā vṛṣaparvaṇas te; pratyarcitās tena ca vītamohāḥ śaśaṃsire vistaraśaḥ pravāsaṃ; śivaṃ yathāvad vṛṣaparvaṇas te 8 sukhoṣitās tatra ta ekarātraṃ; puṇyāśrame devamaharṣijuṣṭe abhyāyayus te badarīṃ viśālāṃ; sukhena vīrāḥ punar eva vāsam 9 ūṣus tatas tatra mahānubhāvā; nārāyaṇa sthānagatā narāgryāḥ kubera kāntāṃ nalinīṃ viśokāḥ; saṃpaśyamānāḥ surasiddhajuṣṭām 10 tāṃ cātha dṛṣṭvā nalinīṃ viśokāḥ; pāṇḍoḥ sutāḥ sarvanarapravīrāḥ te remire nandanavāsam etya; dvijarṣayo vītabhayā yathaiva 11 tataḥ krameṇopayayur nṛvīrā; yathāgatenaiva pathā samagrāḥ vihṛtya māsaṃ sukhino badaryāṃ; kirāta rājño viṣayaṃ subāhoḥ 12 cīnāṃs tukhārān daradān sadārvān; deśān kuṇindasya ca bhūri ratnān atītya durgaṃ himavatpradeśaṃ; puraṃ subāhor dadṛśur nṛvīrāḥ 13 śrutvā ca tān pārthiva putrapautrān; prāptān subāhur viṣaye samagrān pratyudyayau prītiyutaḥ sa rājā; taṃ cābhyanandan vṛṣabhāḥ kurūṇām 14 sametya rājñā tu subāhunā te; sūtair viśoka pramukhaiś ca sarvaiḥ sahendrasenaiḥ paricārakaiś ca; paurogavair ye ca mahānasasthāḥ 15 sukhoṣitās tatra ta ekarātraṃ; sutān upādāya rathāṃś ca sarvān ghaṭotkacaṃ sānucaraṃ visṛjya; tato 'bhyayur yāmunam adrirājam 16 tasmin girau prasravaṇopapanne; himottarīyāruṇa pāṇḍusānau viśākha yūpaṃ samupetya cakrus; tadā nivāsaṃ puruṣapravīrāḥ 17 varāhanānāmṛgapakṣijuṣṭaṃ; mahad vanaṃ caitraratha prakāśam śivena yātvā mṛgayā pradhānāḥ; saṃvatsaraṃ tatra vane vijahruḥ 18 tatrāsasādātibalaṃ bhujaṃgaṃ; kṣudhārditaṃ mṛtyum ivograrūpam vṛkodaraḥ parvata kandarāyāṃ; viṣādamohavyathitāntar ātmā 19 dvīpo 'bhavad yatra vṛkodarasya; yudhiṣṭhiro dharmabhṛtāṃ variṣṭhaḥ amokṣayad yas tam ananta tejā; grāheṇa saṃveṣṭhita sarvagātram 20 te dvādaśaṃ varṣam athopayāntaṃ; vane vihartuṃ kuravaḥ pratītāḥ tasmād vanāc caitraratha prakāśāc; chriyā jvalantas tapasā ca yuktāḥ 21 tataś ca yātvā marudhanva pārśvaṃ; sadā dhanurveda ratipradhānāḥ sarasvatīm etya nivāsakāmāḥ; saras tato dvaitavanaṃ pratīyuḥ 22 samīkṣya tān daitavane niviṣṭān; nivāsinas tatra tato 'bhijagmuḥ tapo damācāra samādhiyuktās; tṛṇoda pātrāharaṇāśma kuṭṭāḥ 23 plakṣākṣa rauhītaka vetasāś ca; snuhā badaryaḥ khadirāḥ śirīṣāḥ bilveṅgudāḥ pīlu śamī karīrāḥ; sarasvatī tīraruhā babhūvuḥ 24 tāṃ yakṣagandharvamaharṣikāntām; āyāga bhūtām iva devatānām sarasvatīṃ prītiyutāś carantaḥ; sukhaṃ vijahrur naradeva putrāḥ |