Book 6
Chapter 68
|
1
vijñāya tu manas tasya rāghavasya mahātmanaḥ saṃnivṛtyāhavāt tasmāt praviveśa puraṃ tataḥ 2 so 'nusmṛtya vadhaṃ teṣāṃ rākṣasānāṃ tarasvinām krodhatāmrekṣaṇaḥ śūro nirjagāma mahādyutiḥ 3 sa paścimena dvāreṇa niryayau rākṣasair vṛtaḥ indrajit tu mahāvīryaḥ paulastyo devakaṇṭakaḥ 4 indrajit tu tato dṛṣṭvā bhrātarau rāmalakṣmaṇau raṇāyābhyudyatau vīrau māyāṃ prāduṣkarot tadā 5 indrajit tu rathe sthāpya sītāṃ māyāmayīṃ tadā balena mahatāvṛtya tasyā vadham arocayat 6 mohanārthaṃ tu sarveṣāṃ buddhiṃ kṛtvā sudurmatiḥ hantuṃ sītāṃ vyavasito vānarābhimukho yayau 7 taṃ dṛṣṭvā tv abhiniryāntaṃ nagaryāḥ kānanaukasaḥ utpetur abhisaṃkruddhāḥ śilāhastā yuyutsavaḥ 8 hanūmān puratas teṣāṃ jagāma kapikuñjaraḥ pragṛhya sumahac chṛṅgaṃ parvatasya durāsadam 9 sa dadarśa hatānandāṃ sītām indrajito rathe ekaveṇīdharāṃ dīnām upavāsakṛśānanām 10 parikliṣṭaikavasanām amṛjāṃ rāghavapriyām rajomalābhyām āliptaiḥ sarvagātrair varastriyam 11 tāṃ nirīkṣya muhūrtaṃ tu maithilīm adhyavasya ca bāṣpaparyākulamukho hanūmān vyathito 'bhavat 12 abravīt tāṃ tu śokārtāṃ nirānandāṃ tapasvinām dṛṣṭvā rathe stitāṃ sītāṃ rākṣasendrasutāśritām 13 kiṃ samarthitam asyeti cintayan sa mahākapiḥ saha tair vānaraśreṣṭhair abhyadhāvata rāvaṇim 14 tad vānarabalaṃ dṛṣṭvā rāvaṇiḥ krodhamūrchitaḥ kṛtvā viśokaṃ nistriṃśaṃ mūrdhni sītāṃ parāmṛśat 15 taṃ striyaṃ paśyatāṃ teṣāṃ tāḍayām āsa rāvaṇiḥ krośantīṃ rāma rāmeti māyayā yojitāṃ rathe 16 gṛhītamūrdhajāṃ dṛṣṭvā hanūmān dainyam āgataḥ duḥkhajaṃ vārinetrābhyām utsṛjan mārutātmajaḥ abravīt paruṣaṃ vākyaṃ krodhād rakṣo'dhipātmajam 17 durātmann ātmanāśāya keśapakṣe parāmṛśaḥ brahmarṣīṇāṃ kule jāto rākṣasīṃ yonim āśritaḥ dhik tvāṃ pāpasamācāraṃ yasya te matir īdṛśī 18 nṛśaṃsānārya durvṛtta kṣudra pāpaparākrama anāryasyedṛśaṃ karma ghṛṇā te nāsti nirghṛṇa 19 cyutā gṛhāc ca rājyāc ca rāmahastāc ca maithilī kiṃ tavaiṣāparāddhā hi yad enāṃ hantum icchasi 20 sītāṃ ca hatvā na ciraṃ jīviṣyasi kathaṃ cana vadhārhakarmaṇānena mama hastagato hy asi 21 ye ca strīghātināṃ lokā lokavadhyaiś ca kutsitāḥ iha jīvitam utsṛjya pretya tān pratilapsyase 22 iti bruvāṇo hanumān sāyudhair haribhir vṛtaḥ abhyadhāvata saṃkruddho rākṣasendrasutaṃ prati 23 āpatantaṃ mahāvīryaṃ tad anīkaṃ vanaukasām rakṣasāṃ bhīmavegānām anīkena nyavārayat 24 sa tāṃ bāṇasahasreṇa vikṣobhya harivāhinīm hariśreṣṭhaṃ hanūmantam indrajit pratyuvāca ha 25 sugrīvas tvaṃ ca rāmaś ca yannimittam ihāgatāḥ tāṃ haniṣyāmi vaidehīm adyaiva tava paśyataḥ 26 imāṃ hatvā tato rāmaṃ lakṣmaṇaṃ tvāṃ ca vānara sugrīvaṃ ca vadhiṣyāmi taṃ cānāryaṃ vibhīṣaṇam 27 na hantavyāḥ striyaś ceti yad bravīṣi plavaṃgama pīḍā karam amitrāṇāṃ yat syāt kartavyam eta tat 28 tam evam uktvā rudatīṃ sītāṃ māyāmayīṃ tataḥ śitadhāreṇa khaḍgena nijaghānendrajit svayam 29 yajñopavītamārgeṇa chinnā tena tapasvinī sā pṛthivyāṃ pṛthuśroṇī papāta priyadarśanā 30 tām indrajitstriyaṃ hatvā hanūmantam uvāca ha mayā rāmasya paśyemāṃ kopena ca niṣūditām 31 tataḥ khaḍgena mahatā hatvā tām indrajit svayam hṛṣṭaḥ sa ratham āsthāya vinanāda mahāsvanam 32 vānarāḥ śuśruvuḥ śabdam adūre pratyavasthitāḥ vyāditāsyasya nadatas tad durgaṃ saṃśritasya tu 33 tathā tu sītāṃ vinihatya durmatiḥ; prahṛṣṭacetāḥ sa babhūva rāvaṇiḥ taṃ hṛṣṭarūpaṃ samudīkṣya vānarā; viṣaṇṇarūpāḥ samabhipradudruvuḥ |
1
विज्ञाय तु मनस तस्य राघवस्य महात्मनः संनिवृत्याहवात तस्मात परविवेश पुरं ततः 2 सॊ ऽनुस्मृत्य वधं तेषां राक्षसानां तरस्विनाम करॊधताम्रेक्षणः शूरॊ निर्जगाम महाद्युतिः 3 स पश्चिमेन दवारेण निर्ययौ राक्षसैर वृतः इन्द्रजित तु महावीर्यः पौलस्त्यॊ देवकण्टकः 4 इन्द्रजित तु ततॊ दृष्ट्वा भरातरौ रामलक्ष्मणौ रणायाभ्युद्यतौ वीरौ मायां परादुष्करॊत तदा 5 इन्द्रजित तु रथे सथाप्य सीतां मायामयीं तदा बलेन महतावृत्य तस्या वधम अरॊचयत 6 मॊहनार्थं तु सर्वेषां बुद्धिं कृत्वा सुदुर्मतिः हन्तुं सीतां वयवसितॊ वानराभिमुखॊ ययौ 7 तं दृष्ट्वा तव अभिनिर्यान्तं नगर्याः काननौकसः उत्पेतुर अभिसंक्रुद्धाः शिलाहस्ता युयुत्सवः 8 हनूमान पुरतस तेषां जगाम कपिकुञ्जरः परगृह्य सुमहच छृङ्गं पर्वतस्य दुरासदम 9 स ददर्श हतानन्दां सीताम इन्द्रजितॊ रथे एकवेणीधरां दीनाम उपवासकृशाननाम 10 परिक्लिष्टैकवसनाम अमृजां राघवप्रियाम रजॊमलाभ्याम आलिप्तैः सर्वगात्रैर वरस्त्रियम 11 तां निरीक्ष्य मुहूर्तं तु मैथिलीम अध्यवस्य च बाष्पपर्याकुलमुखॊ हनूमान वयथितॊ ऽभवत 12 अब्रवीत तां तु शॊकार्तां निरानन्दां तपस्विनाम दृष्ट्वा रथे सतितां सीतां राक्षसेन्द्रसुताश्रिताम 13 किं समर्थितम अस्येति चिन्तयन स महाकपिः सह तैर वानरश्रेष्ठैर अभ्यधावत रावणिम 14 तद वानरबलं दृष्ट्वा रावणिः करॊधमूर्छितः कृत्वा विशॊकं निस्त्रिंशं मूर्ध्नि सीतां परामृशत 15 तं सत्रियं पश्यतां तेषां ताडयाम आस रावणिः करॊशन्तीं राम रामेति मायया यॊजितां रथे 16 गृहीतमूर्धजां दृष्ट्वा हनूमान दैन्यम आगतः दुःखजं वारिनेत्राभ्याम उत्सृजन मारुतात्मजः अब्रवीत परुषं वाक्यं करॊधाद रक्षॊऽधिपात्मजम 17 दुरात्मन्न आत्मनाशाय केशपक्षे परामृशः बरह्मर्षीणां कुले जातॊ राक्षसीं यॊनिम आश्रितः धिक तवां पापसमाचारं यस्य ते मतिर ईदृशी 18 नृशंसानार्य दुर्वृत्त कषुद्र पापपराक्रम अनार्यस्येदृशं कर्म घृणा ते नास्ति निर्घृण 19 चयुता गृहाच च राज्याच च रामहस्ताच च मैथिली किं तवैषापराद्धा हि यद एनां हन्तुम इच्छसि 20 सीतां च हत्वा न चिरं जीविष्यसि कथं चन वधार्हकर्मणानेन मम हस्तगतॊ हय असि 21 ये च सत्रीघातिनां लॊका लॊकवध्यैश च कुत्सिताः इह जीवितम उत्सृज्य परेत्य तान परतिलप्स्यसे 22 इति बरुवाणॊ हनुमान सायुधैर हरिभिर वृतः अभ्यधावत संक्रुद्धॊ राक्षसेन्द्रसुतं परति 23 आपतन्तं महावीर्यं तद अनीकं वनौकसाम रक्षसां भीमवेगानाम अनीकेन नयवारयत 24 स तां बाणसहस्रेण विक्षॊभ्य हरिवाहिनीम हरिश्रेष्ठं हनूमन्तम इन्द्रजित परत्युवाच ह 25 सुग्रीवस तवं च रामश च यन्निमित्तम इहागताः तां हनिष्यामि वैदेहीम अद्यैव तव पश्यतः 26 इमां हत्वा ततॊ रामं लक्ष्मणं तवां च वानर सुग्रीवं च वधिष्यामि तं चानार्यं विभीषणम 27 न हन्तव्याः सत्रियश चेति यद बरवीषि पलवंगम पीडा करम अमित्राणां यत सयात कर्तव्यम एत तत 28 तम एवम उक्त्वा रुदतीं सीतां मायामयीं ततः शितधारेण खड्गेन निजघानेन्द्रजित सवयम 29 यज्ञॊपवीतमार्गेण छिन्ना तेन तपस्विनी सा पृथिव्यां पृथुश्रॊणी पपात परियदर्शना 30 ताम इन्द्रजित्स्त्रियं हत्वा हनूमन्तम उवाच ह मया रामस्य पश्येमां कॊपेन च निषूदिताम 31 ततः खड्गेन महता हत्वा ताम इन्द्रजित सवयम हृष्टः स रथम आस्थाय विननाद महास्वनम 32 वानराः शुश्रुवुः शब्दम अदूरे परत्यवस्थिताः वयादितास्यस्य नदतस तद दुर्गं संश्रितस्य तु 33 तथा तु सीतां विनिहत्य दुर्मतिः; परहृष्टचेताः स बभूव रावणिः तं हृष्टरूपं समुदीक्ष्य वानरा; विषण्णरूपाः समभिप्रदुद्रुवुः |