Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 13 Index Previous Next
|
1
[य] परज्ञा शरुताभ्यां वृत्तेन शीलेन च यथा भवान गुणैः समुदितः सर्वैर वयसा च समन्वितः तस्माद भवन्तं पृच्छामि धर्मं धर्मभृतां वर 2 कषत्रियॊ यदि वा वैश्यः शूद्रॊ वा राजसत्तम बराह्मण्यं पराप्नुयात केन तन मे वयाख्यातुम अर्हसि 3 तपसा वा सुमहता कर्मणा वा शरुतेन वा बराह्मण्यम अथ चेद इच्छेत तन मे बरूहि पितामह 4 [भ] बराह्मण्यं तात दुष्प्रापं वर्णैः कषत्रादिभिस तरिभिः परं हि सर्वभूतानां सथानम एतद युधिष्ठिर 5 बह्वीस तु संसरन यॊनीर जायमानः पुनः पुनः पर्याये तात कस्मिंश चिद बराह्मणॊ नाम जायते 6 अत्राप्य उदाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम मतङ्गस्य च संवाद्म गर्दभ्याश च युधिष्ठिर 7 दविजातेः कस्य चित तात तुल्यवर्णः सुतः परभुः मतङ्गॊ नाम नाम्नाभूत सर्वैः समुदितॊ गुणैः 8 स यज्ञकारः कौन्तेय पित्रा सृष्टः परंतप परायाद गर्दभ युक्तेन रथेनेहाशु गामिना 9 स बालं गर्दभं राजन वहन्तं मातुर अन्तिके निरविध्यत परतॊदेन नासिकायां पुनः पुनः 10 तं तु तीव्रव्रणं देष्ट्वा गर्दभी पुत्रगृद्धिनी उवाच मा शुचः पुत्र चण्डालस तवाधितिष्ठति 11 बराह्मणे दारुणं नास्ति मैत्रॊ बराह्मण उच्यते आचार्यः सर्वभूतानां शाता किं परहरिष्यति 12 अयं तु पापप्रकृतिर बाले न कुरुते दयाम सवयॊनिं मानयत्य एष भावॊ भावं निगच्छति 13 एतच छरुत्वा मतङ्गस तु दारुणं रासभी वचः अवतीर्य रथात तूर्णं रासभीं परत्यभाषत 14 बरूहि रासभि कल्याणि माता मे येन दूषिता कथं मां वेत्सि चण्डालं कषिप्रं रासभि शंस मे 15 केन जातॊ ऽसमि चण्डालॊ बराह्मण्यं येन मे ऽनशत तत्त्वेनैतन महाप्राज्ञे बरूहि सर्वम अशेषतः 16 [गर्दभी] बराह्मण्यां वृषलेन तवं मत्तायां नापितेन ह जातस तवम असि चण्डालॊ बराह्मण्यं तेन ते ऽनशत 17 एवम उक्तॊ मतङ्गस तु परत्युपायाद गृहं परति तम आगतम अभिप्रेक्ष्य पिता वाक्यम अथाब्रवीत 18 मया तवं यज्ञसंसिद्धौ नियुक्तॊ गुरु कर्मणि कस्मात परतिनिवृत्तॊ ऽसि कच चिन न कुशलं तव 19 [म] अयॊनिर अग्र्ययॊनिर वा यः सयात स कुशली भवेत कुशलं तु कुतस तस्य यस्येयं जननी पितः 20 बराह्मण्यां वृषलाज जातं पितर वेदयतीह माम अमानुषी गर्दभीयं तस्मात तप्स्ये तपॊ महत 21 एवम उक्त्वा स पितरं परतस्थे कृतनिश्चयः ततॊ गत्वा महारण्यम अतप्यत महत तपः 22 ततः संतापयाम आस विबुधांस तपसान्वितः मतङ्गः सुसुखं परेप्सुः सथानं सुचरिताद अपि 23 तं तथा तपसा युक्तम उवाच हरिवाहनः मतङ्ग तप्यसे किं तवं भॊगान उत्सृज्य मानुषान 24 वरं ददानि ते हन्त वृणीष्व तवं यद इच्छति यच चाप्य अवाप्यम अन्यत ते सर्वं परब्रूहि माचिरम 25 [म] बराह्मण्यं कामयानॊ ऽहम इदम आरब्धवांस तपः गच्छेयं तद अवाप्येह वर एष वृतॊ मया 26 एतच छरुत्वा तु वचनं तम उवाच पुरंदरः बराह्मण्यं परार्थयानस तवम अप्राप्यम अकृतात्मभिः 27 शरेष्ठं यत सर्वभूतेषु तपॊ यन नातिवर्तते तदग्र्यं परार्थयानस तवम अचिराद विनशिष्यसि 28 देवतासुरमर्त्येषु यत पवित्रं परं समृतम चण्डाल यॊनौ जातेन न त पराप्यं कथं चन |
1
[y] prajñā śrutābhyāṃ vṛttena śīlena ca yathā bhavān guṇaiḥ samuditaḥ sarvair vayasā ca samanvitaḥ tasmād bhavantaṃ pṛcchāmi dharmaṃ dharmabhṛtāṃ vara 2 kṣatriyo yadi vā vaiśyaḥ śūdro vā rājasattama brāhmaṇyaṃ prāpnuyāt kena tan me vyākhyātum arhasi 3 tapasā vā sumahatā karmaṇā vā śrutena vā brāhmaṇyam atha ced icchet tan me brūhi pitāmaha 4 [bh] brāhmaṇyaṃ tāta duṣprāpaṃ varṇaiḥ kṣatrādibhis tribhiḥ paraṃ hi sarvabhūtānāṃ sthānam etad yudhiṣṭhira 5 bahvīs tu saṃsaran yonīr jāyamānaḥ punaḥ punaḥ paryāye tāta kasmiṃś cid brāhmaṇo nāma jāyate 6 atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam mataṅgasya ca saṃvādma gardabhyāś ca yudhiṣṭhira 7 dvijāteḥ kasya cit tāta tulyavarṇaḥ sutaḥ prabhuḥ mataṅgo nāma nāmnābhūt sarvaiḥ samudito guṇaiḥ 8 sa yajñakāraḥ kaunteya pitrā sṛṣṭaḥ paraṃtapa prāyād gardabha yuktena rathenehāśu gāminā 9 sa bālaṃ gardabhaṃ rājan vahantaṃ mātur antike niravidhyat pratodena nāsikāyāṃ punaḥ punaḥ 10 taṃ tu tīvravraṇaṃ deṣṭvā gardabhī putragṛddhinī uvāca mā śucaḥ putra caṇḍālas tvādhitiṣṭhati 11 brāhmaṇe dāruṇaṃ nāsti maitro brāhmaṇa ucyate ācāryaḥ sarvabhūtānāṃ śātā kiṃ prahariṣyati 12 ayaṃ tu pāpaprakṛtir bāle na kurute dayām svayoniṃ mānayaty eṣa bhāvo bhāvaṃ nigacchati 13 etac chrutvā mataṅgas tu dāruṇaṃ rāsabhī vacaḥ avatīrya rathāt tūrṇaṃ rāsabhīṃ pratyabhāṣata 14 brūhi rāsabhi kalyāṇi mātā me yena dūṣitā kathaṃ māṃ vetsi caṇḍālaṃ kṣipraṃ rāsabhi śaṃsa me 15 kena jāto 'smi caṇḍālo brāhmaṇyaṃ yena me 'naśat tattvenaitan mahāprājñe brūhi sarvam aśeṣataḥ 16 [gardabhī] brāhmaṇyāṃ vṛṣalena tvaṃ mattāyāṃ nāpitena ha jātas tvam asi caṇḍālo brāhmaṇyaṃ tena te 'naśat 17 evam ukto mataṅgas tu pratyupāyād gṛhaṃ prati tam āgatam abhiprekṣya pitā vākyam athābravīt 18 mayā tvaṃ yajñasaṃsiddhau niyukto guru karmaṇi kasmāt pratinivṛtto 'si kac cin na kuśalaṃ tava 19 [m] ayonir agryayonir vā yaḥ syāt sa kuśalī bhavet kuśalaṃ tu kutas tasya yasyeyaṃ jananī pitaḥ 20 brāhmaṇyāṃ vṛṣalāj jātaṃ pitar vedayatīha mām amānuṣī gardabhīyaṃ tasmāt tapsye tapo mahat 21 evam uktvā sa pitaraṃ pratasthe kṛtaniścayaḥ tato gatvā mahāraṇyam atapyata mahat tapaḥ 22 tataḥ saṃtāpayām āsa vibudhāṃs tapasānvitaḥ mataṅgaḥ susukhaṃ prepsuḥ sthānaṃ sucaritād api 23 taṃ tathā tapasā yuktam uvāca harivāhanaḥ mataṅga tapyase kiṃ tvaṃ bhogān utsṛjya mānuṣān 24 varaṃ dadāni te hanta vṛṇīṣva tvaṃ yad icchati yac cāpy avāpyam anyat te sarvaṃ prabrūhi māciram 25 [m] brāhmaṇyaṃ kāmayāno 'ham idam ārabdhavāṃs tapaḥ gaccheyaṃ tad avāpyeha vara eṣa vṛto mayā 26 etac chrutvā tu vacanaṃ tam uvāca puraṃdaraḥ brāhmaṇyaṃ prārthayānas tvam aprāpyam akṛtātmabhiḥ 27 śreṣṭhaṃ yat sarvabhūteṣu tapo yan nātivartate tadagryaṃ prārthayānas tvam acirād vinaśiṣyasi 28 devatāsuramartyeṣu yat pavitraṃ paraṃ smṛtam caṇḍāla yonau jātena na ta prāpyaṃ kathaṃ cana |