Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[मार्क] अत्रैव च सरस्वत्या गीतं परपुरंजय पृष्टया मुनिना वीर शृणु तर्क्षेण धीमता 2 [तार्क्स्य] किं नु शरेयॊ पुरुषस्येह भद्रे; कथं कुर्वन न चयवते सवधर्मात आचक्ष्व मे चारुसर्वाङ्गि सर्वं; तवयानुशिष्टॊ न चयवेयं सवधर्मात 3 कथं चाग्निं जुहुयां पूजये वा; कस्मिन काले केन धर्मॊ न नश्येत एतत सर्वं सुभगे परब्रवीहि; यथा लॊकान विरजः संचरेयम 4 [मार्क] एवं पृष्टा परीतियुक्तेन तेन; शुश्रूषुम ईक्ष्यॊत्तम बुद्धियुक्तम तार्क्ष्यं विप्रं धर्मयुक्तं हितं च; सरस्वती वाक्यम इदं बभाषे 5 [सरस] यॊ बरह्म जानाति यथाप्रदेशं; सवाध्यायनित्यः शुचिर अप्रमत्तः स वै पुरॊ देवपुरस्य गन्ता; सहामरैः पराप्नुयात परीतियॊगम 6 तत्र सम रम्या विपुला विशॊकाः; सुपुष्पिताः पुष्करिण्यः सुपुण्याः अकर्दमा मीनवत्यः सुतीर्था; हिरण्मयैर आवृताः पुण्डरीकैः 7 तासां तीरेष्व आसते पुण्यकर्मा; महीयमानः पृथग अप्सरॊभिः सुपुण्य गन्धाभिर अलंकृताभिर; हिरण्यवर्णाभिर अतीव हृष्टः 8 परं लॊकं गॊप्रदास तव आप्नुवन्ति; दत्त्वानड्वाहं सूर्यलॊकं वरजन्ति वासॊ दत्त्वा चन्द्रमसः स लॊकं; दत्त्वा हिरण्यम अमृतत्वम एति 9 धेनुं दत्त्व सुव्रतां साधु दॊहां; कल्याणवत साम पलायिनीं च यावन्ति रॊमाणि भवन्ति तस्यास; तावद वर्षाण्य अश्नुते सवर्गलॊकम 10 अनड्वाहं सुव्रतं यॊ ददाति; हलस्य वॊड्धारम अनन्तवीर्यम धुरं धुरं बलवन्तं युवानं; पराप्नॊति लॊकान दश धेनुदस्य 11 यः सप्त वर्षाणि जुहॊति तार्क्ष्य; हव्यं तव अग्नौ सुव्रतः साधु शीलः सप्तावरान सप्त पूर्वान पुनाति; पितामहान आत्मनः कर्मभिः सवैः 12 [तार्क्स्य] किम अग्निहॊत्रस्य वरतं पुराणम; आचक्ष्व मे पृच्छतश चारुरूपे तवयानुशिष्टॊ ऽहम इहाद्य विद्यां; यद अग्निहॊत्रस्य वरतं पुराणम 13 [सरस] न चाशुचिर नाप्य अनिर्णिक्तपाणिर; नाब्रह्मविज जुहुयान नाविपश्चित बुभुक्षवः शुचि कामा हि देवा; नाश्रद्दधानाद धि हविर जुषन्ति 14 नाश्रॊत्रियं देव हव्ये नियुञ्ज्यान; मॊघं परा सिञ्चति तादृशॊ हि अपूर्णम अश्रॊत्रियम आह तार्क्ष्य; न वै तादृग जुहुयाद अग्निहॊत्रम 15 कृशानुं ये जुह्वति शरद्दधानाः; सत्यव्रता हुतशिष्टाशिनश च गवां लॊकं पराप्य ते पुण्यगन्धं; पश्यन्ति देवं परमं चापि सत्यम 16 [तार्क्स्य] कषेत्रज्ञभूतां परलॊकभावे; कर्मॊदये बुद्धिम अतिप्रविष्टाम परज्ञां च देवीं सुभगे विमृश्य; पृच्छामि तवां का हय असि चारुरूपे 17 [सरस] अग्निहॊत्राद अहम अभ्यागतास्मि; विप्रर्षभाणां संशय चछेदनाय तवत संयॊगाद अहम एतद अब्रुवं; भावे सथिता तथ्यम अर्थं यथावत 18 [तार्क्स्य] न हि तवया सदृशी का चिद अस्ति; विभ्राजसे हय अतिमात्रं यथा शरीः रूपं च ते दिव्यम अत्यन्तकान्तं; परज्ञां च देवीं सुभगे बिभर्षि 19 [सरस] शरेष्ठानि यानि दविपदां वरिष्ठ; यज्ञेषु विद्वन्न उपपादयन्ति तैर एवाहं संप्रवृद्धा भवामि; आप्यायिता रूपवती च विप्र 20 यच चापि दरव्यम उपयुज्यते ह; वानस्पत्यम आयसं पार्थिवं वा दिव्येन रूपेण च परज्ञया च; तेनैव सिद्धिर इति विद्धि विद्वन 21 [तार्क्स्य] इदं शरेयॊ परमं मन्यमाना; वयायच्छन्ते मुनयः संप्रतीताः आचक्ष्व मे तं परमं विशॊकं; मॊक्षं परं यं परविशन्ति धीराः 22 [सरस] तं वै परं वेदविदः परपन्नाः; परं परेभ्यः परथितं पुराणम सवाध्यायदानव्रतपुण्ययॊगैस; तपॊधना वीतशॊका विमुक्ताः 23 तस्याथ मध्ये वेतसः पुण्यगन्धः; सहस्रशाखॊ विमलॊ विभाति तस्य मूलात सरितः परस्रवन्ति; मधूदक परस्रवणा रमण्यः 24 शाखां शाखां महानद्यः संयान्ति सिकता समाः धाना पूपा मांसशाकाः सदा पायसकर्दमाः 25 यस्मिन्न अग्निमुखा देवाः सेन्द्राः सह मरुद्गणैः ईजिरे करतुभिः शरेष्ठैस तत पदं परमं मुने |
1
[mārk] atraiva ca sarasvatyā gītaṃ parapuraṃjaya pṛṣṭayā muninā vīra śṛṇu tarkṣeṇa dhīmatā 2 [tārksya] kiṃ nu śreyo puruṣasyeha bhadre; kathaṃ kurvan na cyavate svadharmāt ācakṣva me cārusarvāṅgi sarvaṃ; tvayānuśiṣṭo na cyaveyaṃ svadharmāt 3 kathaṃ cāgniṃ juhuyāṃ pūjaye vā; kasmin kāle kena dharmo na naśyet etat sarvaṃ subhage prabravīhi; yathā lokān virajaḥ saṃcareyam 4 [mārk] evaṃ pṛṣṭā prītiyuktena tena; śuśrūṣum īkṣyottama buddhiyuktam tārkṣyaṃ vipraṃ dharmayuktaṃ hitaṃ ca; sarasvatī vākyam idaṃ babhāṣe 5 [saras] yo brahma jānāti yathāpradeśaṃ; svādhyāyanityaḥ śucir apramattaḥ sa vai puro devapurasya gantā; sahāmaraiḥ prāpnuyāt prītiyogam 6 tatra sma ramyā vipulā viśokāḥ; supuṣpitāḥ puṣkariṇyaḥ supuṇyāḥ akardamā mīnavatyaḥ sutīrthā; hiraṇmayair āvṛtāḥ puṇḍarīkaiḥ 7 tāsāṃ tīreṣv āsate puṇyakarmā; mahīyamānaḥ pṛthag apsarobhiḥ supuṇya gandhābhir alaṃkṛtābhir; hiraṇyavarṇābhir atīva hṛṣṭaḥ 8 paraṃ lokaṃ gopradās tv āpnuvanti; dattvānaḍvāhaṃ sūryalokaṃ vrajanti vāso dattvā candramasaḥ sa lokaṃ; dattvā hiraṇyam amṛtatvam eti 9 dhenuṃ dattva suvratāṃ sādhu dohāṃ; kalyāṇavat sāma palāyinīṃ ca yāvanti romāṇi bhavanti tasyās; tāvad varṣāṇy aśnute svargalokam 10 anaḍvāhaṃ suvrataṃ yo dadāti; halasya voḍdhāram anantavīryam dhuraṃ dhuraṃ balavantaṃ yuvānaṃ; prāpnoti lokān daśa dhenudasya 11 yaḥ sapta varṣāṇi juhoti tārkṣya; havyaṃ tv agnau suvrataḥ sādhu śīlaḥ saptāvarān sapta pūrvān punāti; pitāmahān ātmanaḥ karmabhiḥ svaiḥ 12 [tārksya] kim agnihotrasya vrataṃ purāṇam; ācakṣva me pṛcchataś cārurūpe tvayānuśiṣṭo 'ham ihādya vidyāṃ; yad agnihotrasya vrataṃ purāṇam 13 [saras] na cāśucir nāpy anirṇiktapāṇir; nābrahmavij juhuyān nāvipaścit bubhukṣavaḥ śuci kāmā hi devā; nāśraddadhānād dhi havir juṣanti 14 nāśrotriyaṃ deva havye niyuñjyān; moghaṃ parā siñcati tādṛśo hi apūrṇam aśrotriyam āha tārkṣya; na vai tādṛg juhuyād agnihotram 15 kṛśānuṃ ye juhvati śraddadhānāḥ; satyavratā hutaśiṣṭāśinaś ca gavāṃ lokaṃ prāpya te puṇyagandhaṃ; paśyanti devaṃ paramaṃ cāpi satyam 16 [tārksya] kṣetrajñabhūtāṃ paralokabhāve; karmodaye buddhim atipraviṣṭām prajñāṃ ca devīṃ subhage vimṛśya; pṛcchāmi tvāṃ kā hy asi cārurūpe 17 [saras] agnihotrād aham abhyāgatāsmi; viprarṣabhāṇāṃ saṃśaya cchedanāya tvat saṃyogād aham etad abruvaṃ; bhāve sthitā tathyam arthaṃ yathāvat 18 [tārksya] na hi tvayā sadṛśī kā cid asti; vibhrājase hy atimātraṃ yathā śrīḥ rūpaṃ ca te divyam atyantakāntaṃ; prajñāṃ ca devīṃ subhage bibharṣi 19 [saras] śreṣṭhāni yāni dvipadāṃ variṣṭha; yajñeṣu vidvann upapādayanti tair evāhaṃ saṃpravṛddhā bhavāmi; āpyāyitā rūpavatī ca vipra 20 yac cāpi dravyam upayujyate ha; vānaspatyam āyasaṃ pārthivaṃ vā divyena rūpeṇa ca prajñayā ca; tenaiva siddhir iti viddhi vidvan 21 [tārksya] idaṃ śreyo paramaṃ manyamānā; vyāyacchante munayaḥ saṃpratītāḥ ācakṣva me taṃ paramaṃ viśokaṃ; mokṣaṃ paraṃ yaṃ praviśanti dhīrāḥ 22 [saras] taṃ vai paraṃ vedavidaḥ prapannāḥ; paraṃ parebhyaḥ prathitaṃ purāṇam svādhyāyadānavratapuṇyayogais; tapodhanā vītaśokā vimuktāḥ 23 tasyātha madhye vetasaḥ puṇyagandhaḥ; sahasraśākho vimalo vibhāti tasya mūlāt saritaḥ prasravanti; madhūdaka prasravaṇā ramaṇyaḥ 24 śākhāṃ śākhāṃ mahānadyaḥ saṃyānti sikatā samāḥ dhānā pūpā māṃsaśākāḥ sadā pāyasakardamāḥ 25 yasminn agnimukhā devāḥ sendrāḥ saha marudgaṇaiḥ ījire kratubhiḥ śreṣṭhais tat padaṃ paramaṃ mune |